G‘ayrioddiy fikrlar: o‘zini ayblash haqida

G‘ayrioddiy fikrlar o‘zini ayblash haqida nima?

G‘ayrioddiy fikrlar o‘zini ayblash haqida — bu shaxsning o‘zining jismoniy yoki ruhiy holatini yomonlashtirish, o‘zini doimiy ravishda ayblash yoki o‘zining noto‘g‘ri harakatlarini his qilishga asoslangan g‘ayrioddiy fikrlar. Bunday fikrlar haqiqatga to‘g‘ri kelmaydi, lekin shaxs o‘zining yomonliklarini ko‘paytirib, o‘zini doimo ayblashni boshlaydi. Bu turdagi fikrlar ko‘pincha ruhiy kasalliklar, masalan, depressiya yoki shizofreniya bilan bog‘liq bo‘ladi.

G‘ayrioddiy fikrlarning sabablari

• Ruhiy kasalliklar. Depressiya, shizofreniya yoki boshqa ruhiy kasalliklar o‘zini ayblash fikrlarini keltirib chiqarishi mumkin. Bunday holatlarda shaxs o‘zini doimiy ravishda xato qilishda, yomonlikda yoki noto‘g‘ri harakatlarda ayblaydi.
• O‘ziga past baho berish. O‘zining o‘ziga ishonchsizligi, qadrini past baholash va o‘zini ayblash tendentsiyasi ko‘pincha g‘ayrioddiy fikrlarni yuzaga keltiradi. Shaxs o‘zini har doim yomon tutadi va bu fikrlarni haqiqat sifatida qabul qiladi.
• O‘tmishdagi tajribalar. O‘tmishda bo‘lgan xatolar yoki muvaffaqiyatsizliklar, o‘zini ayblashning kuchayishiga olib kelishi mumkin. Bu tajribalar shaxsni o‘zini doimiy ravishda ayblashga undaydi.
• Stress yoki tashvish. Katta stress va tashvish, o‘zini ayblash fikrlarini kuchaytirishi mumkin. Bunday holatlarda shaxs o‘zining barcha yomonliklarini o‘zining yelkasiga yuklaydi.
• Oilaviy muammolar yoki avvalgi tajribalar. Oila a’zolari tomonidan ko‘rsatilgan tanqidlar, jismoniy yoki ruhiy zo‘ravonlik, shaxsning o‘zini ayblashiga olib kelishi mumkin. Shaxs o‘zining xatolarini qayta-qayta eslab, o‘zini jiddiy ravishda ayblaydi.

G‘ayrioddiy fikrlarning alomatlari

• O‘zini doimiy ravishda ayblash. Shaxs, hatto kichik xatolarni ham o‘ziga katta ayb sifatida qabul qiladi va o‘zini noto‘g‘ri harakatlarda ko‘radi.
• O‘zini past baholash. Shaxs o‘zining yomonliklarini va kamchiliklarini doimiy ravishda ta’kidlaydi, o‘zini past baholaydi va boshqa odamlar bilan solishtirganda o‘zini noto‘g‘ri ko‘radi.
• Qayta-qayta o‘zini jazolash istagi. Shaxs o‘zini xato qilganligi uchun jazolashni xohlaydi va o‘zining yomon harakatlari uchun o‘zini muammoga solishga urinadi.
• Emotsional izolyatsiya. O‘zini ayblash fikrlari shaxsni boshqalardan uzoqlashtiradi va u ko‘pincha o‘zini ijtimoiy izolyatsiya qiladi.
• O‘zini yaxshi his qilmaslik. Shaxs o‘zini hech qanday yaxshilikni qilmagan, yordam bera olmagan yoki o‘ziga hamda boshqalarga zarar yetkazgan deb his qiladi.

Davolash usullari

• Psixoterapiya. Kognitiv-behavioral terapiya (CBT) yordamida o‘zini ayblash fikrlarini tahlil qilish va ular bilan ishlash mumkin. Bu terapiya shaxsga o‘zining noto‘g‘ri fikrlarini aniqlash va ularni yaxshilashda yordam beradi.
• Medikamentoz davolash. Antidepressantlar yoki boshqa ruhiy kasalliklarni davolash uchun dori-darmonlar g‘ayrioddiy fikrlarni kamaytirishga yordam beradi.
• Stressni boshqarish. Stressni boshqarish texnikalari, yoga yoki meditatsiya yordamida ruhiy holatni yaxshilash mumkin.
• Ko‘proq qo‘llab-quvvatlash. Shaxsga do‘stlar, oila yoki terapevt tomonidan ko‘rsatilgan ijtimoiy qo‘llab-quvvatlash g‘ayrioddiy fikrlarni kamaytirishi mumkin.
• Sevgi va qadrni tiklash. O‘zining o‘zi va atrofidagi odamlar bilan munosabatlarni yaxshilash orqali shaxsning o‘zini hurmat qilishini oshirish mumkin.