O‘zini ayblash bredi: sabablari, alomatlari va davolash

O‘zini ayblash bredi nima?

O‘zini ayblash bredi, odamning o‘zini doimo aybdor va yomonliklarni amalga oshirgan deb tasavvur qilish holatidir. Bunday odamlar o‘zlarini boshqalarga zarar etkazgan yoki noto‘g‘ri ishlarni qilgan deb hisoblaydilar, hattoki, ular haqiqatan ham bunday ishlarni qilmagan bo‘lsa ham. Bu fikrlar asosan ruhiy kasallik, ayniqsa, shizofreniya yoki psixoz bilan bog‘liq bo‘lib, odamni o‘zining haqiqatga to‘g‘ri kelmaydigan g‘oyalariga bo‘ysundirishga olib keladi. O‘zini ayblash bredi, odamning psixologik holatini sezilarli darajada yomonlashtirishi va depressiya, xavotir va ijtimoiy izolyatsiyani keltirib chiqarishi mumkin.

O‘zini ayblash bredi sabablari

• Shizofreniya va psixoz. Shizofreniya va boshqa ruhiy kasalliklar odamni o‘zini doimiy ravishda ayblash va noto‘g‘ri ishlarni qilganini tasavvur qilishga majbur qilishi mumkin.
• Depressiya. O‘zini ayblash hissi ko‘pincha depressiyaning alomati bo‘lib, odam o‘zini yomon va manfaatdor deb hisoblaydi.
• O‘tmishdagi travmatik tajribalar. O‘tgan davrda olingan ruhiy jarohatlar yoki ayblovlar odamni o‘zini ayblashga olib kelishi mumkin.
• O‘z-o‘zini qiymatlashning pastligi. O‘zini past baholash va ishonchsizlik odamni o‘zini ayblashga olib keladi va bu holat psixologik yomonlashishga sabab bo‘ladi.
• Ruhiy izolyatsiya. Ijtimoiy aloqalarning etishmasligi va boshqalar bilan o‘z fikrlarini baham ko‘rmaslik odamni o‘zini ayblashga undashi mumkin.

Alomatlar

• O‘zini ayblash hissi. Odam o‘zini doimiy ravishda aybdor his qiladi va o‘zining qilmishlarini noto‘g‘ri deb biladi, hatto buning uchun hech qanday asos bo‘lmasa ham.
• Doimiy o‘zini tanqid qilish. Odam o‘zini doimiy ravishda tanqid qiladi, o‘zining muvaffaqiyatsizligiga yoki xatolariga e’tibor qaratadi.
• O‘zini izolyatsiya qilish. O‘zini ayblash hissi odamni ijtimoiy aloqalardan chetlashishga olib keladi, u o‘zini boshqalardan ajratib, izolyatsiya qiladi.
• Qiyin vaziyatlarda bezovtalik. Odam o‘zini ayblash va o‘tmishdagi ishlar uchun doimiy ravishda bezovta bo‘ladi, bu esa ruhiy yomonlashishga olib keladi.
• Qonuniy yoki axloqiy tahdidlar. Odam o‘zining noto‘g‘ri ishlarini tan olishni istamaydi va doimiy ravishda ayblanishni davom ettiradi.

Davolash usullari

• Psixoterapiya. Kognitiv-behavioral terapiya (CBT) yordamida odamning o‘zini ayblash fikrlarini tahlil qilish va salbiy fikrlarni realistik nuqtai nazar bilan almashtirish mumkin.
• Farmakoterapiya. Depressiya yoki psixozga qarshi dori-darmonlar yordamida odamning ruhiy holatini barqarorlashtirish mumkin.
• Stressni kamaytirish. Meditatsiya va nafas olish mashqlari orqali odamning stressini kamaytirish va o‘zini ayblash hissini bartaraf etish mumkin.
• Gruppaviy terapiya. Boshqalar bilan o‘z tajribalarini baham ko‘rish va o‘z fikrlarini to‘g‘ri tushunishga yordam berish odamni o‘zini ayblashdan qutqarishi mumkin.
• Psixologik qo‘llab-quvvatlash. Oila a’zolari va yaqinlar tomonidan berilgan qo‘llab-quvvatlash, odamga o‘zini ayblashdan chiqish va sog‘lom fikrni qayta tiklashda yordam beradi.