Chiqqan ko‘zlar

Bu nima?

Chiqqan ko‘zlar (ekzoftalm) — bu ko‘zlarning orbita teshigidan chiqishi, natijada ularning holatida o‘zgarishlar yuzaga keladi. Bu holat turli kasalliklar, jumladan, qalqonsimon bez kasalliklari, o‘sma, jarohatlar yoki infeksiyalar bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin. Chiqqan ko‘zlar biror kasallikning alomati sifatida yoki organizmdagi jiddiy muammolarni ko‘rsatadigan belgilar sifatida paydo bo‘lishi mumkin, shuning uchun tashxis va davolash zarur.

Chiqqan ko‘zlarning sabablari

• Qalqonsimon bez kasalliklari. Chiqqan ko‘zlarning eng keng tarqalgan sababi Graves kasalligi (toksemik diffuz goiter) bo‘lib, bunda qalqonsimon bez ortiqcha gormon ishlab chiqaradi, bu esa ko‘zlar atrofidagi to‘qimalarda yallig‘lanishga olib keladi va ko‘zlarni chiqishiga sabab bo‘ladi.
• O‘sma. Orbital hududda yoki miya bo‘yicha o‘sishlar ko‘zlarga bosim o‘tkazib, ularni chiqarib yuborishi mumkin.
• Jarohatlar. Ko‘z yoki bosh suyagi jarohatlari ko‘z yorig‘ini atrofidagi yallig‘lanish va shishishni keltirib chiqarishi mumkin, bu esa ko‘zlarning chiqishiga olib keladi.
• Infektsiyalar. Orbital sellyulit (ko‘z atrofidagi to‘qimalarning yallig‘lanishi) kabi infeksion kasalliklar shishish va yallig‘lanishga olib kelishi mumkin, bu esa ko‘zlarning pozitsiyasini o‘zgartiradi.
• Genetik omillar. Ba'zi insonlar, suyaklarning yoki orbital to‘qimalarning tuzilishi tufayli, chiqqan ko‘zlarga moyil bo‘lishi mumkin.
• Psixologik kasalliklar. Ba'zi hollarda chiqqan ko‘zlar kuchli emotsional stress bilan bog‘liq bo‘lib, bu ko‘zdagi bosimning vaqtinchalik oshishiga sabab bo‘ladi.

Qachon shifokorga murojaat qilish kerak?

• Agar ko‘zlar chiqib ketgan bo‘lsa yoki ularning pozitsiyasi o‘zgarib qolgan bo‘lsa.
• Agar ko‘zlarda og‘riq, noqulaylik yoki quruqlik sezilsangiz.
• Agar chiqqan ko‘zlar ko‘rishning yomonlashuvi bilan birga bo‘lsa, ayniqsa yorug‘likda yoki qorong‘ulikda.
• Agar ko‘z atrofida shishish yoki qizarganlik bo‘lsa.
• Agar chiqqan ko‘zlar boshqa alomatlar bilan birga bo‘lsa, masalan, bosh og‘rig‘i, gormonlar o‘zgarishi yoki tez vazn ortishi.

Tashxis va davolash

• Oftalmolog ko‘rikdan o‘tish. Shifokor ko‘zlarni tekshiradi va chiqqanlik sababini aniqlash uchun qo‘shimcha tekshiruvlar, masalan, ultratovush, tomografiya yoki rentgen qilishni buyurishi mumkin.
• Qon tahlillari. Qalqonsimon bez kasalliklari yoki infektsiyalarni tashxislash uchun gormonlar va yallig‘lanish belgilarini aniqlash uchun qon tahlili buyurilishi mumkin.
• Asosiy kasallikni davolash. Chiqqan ko‘zlarning sababiga qarab, davolash gormonlar terapiyasini (masalan, Graves kasalligi uchun), jarrohlik (o‘sma yoki jarohatlar uchun) yoki antibiotiklarni (infektsiyalar uchun) o‘z ichiga olishi mumkin.
• Ko‘z holatini tiklash uchun jarrohlik. Ba'zi hollarda, masalan, ko‘zlar juda chiqib ketgan bo‘lsa, ko‘zning holatini tiklash va kosmetik nuqsonlarni bartaraf etish uchun jarrohlik amaliyoti zarur bo‘lishi mumkin.

Prognoz

Prognoz chiqqan ko‘zlarning sababiga bog‘liq. Ko‘pchilik hollarda, agar chiqqanlik qalqonsimon bez kasalligi tufayli bo‘lsa, dori-darmonlar yordamida holat yaxshilanishi mumkin. O‘sma yoki infektsiyalar jarrohlikni talab qilsa, ular ham o‘z vaqtida davolansa, yaxshi prognozga ega bo‘ladi. Ammo, agar chiqqan ko‘zlar jiddiy kasallikning belgisi bo‘lsa, masalan, saraton, tezda davolashni boshlash zarur, chunki bu og‘ir muammolarga olib kelishi mumkin.